Aspartam bütün kötülüklerin anası mı?
Sene 1965. Kimyager James Schlatter ülser karşıtı bir ilaç üzerinde çalışıyorken kazayla parmağına beyaz bir madde bulaştırır. Aynı günün ilerleyen saatlerinde evde koltuğuna serilmiş, kitabının sayfalarını çevirirken, parmağını yalıyor sayfa çevirmeden önce. Henüz ismi daha konmamış aspartam isimli maddenin parmağında bıraktığı tatlık dikkatini çekiyor. Günümüzde sağlık ve fitness sektörünü ikiye bölen aspartam da böylelikle literature geçmiş oluyor.
Şu tarz diyaloglara hepimiz hayatımızın bir noktasında şahit olmuşuzdur:
“- O Kola’yı nasıl içebilirsin? Zehir içmekten hiçbir farkı yok, bilmiyor musun?”.
Bu cümlede ne kadar doğruluk payı var. Aspartam almaya devam edersem ölecek miyim? Kesin deli gibi kilo alacağım. Ya insülini bir anda yükseltirse? Kanser olmak da işin cabası…Bu endişe ve soruların cevaplarını irdelemek istiyorum.
Aspartam nedir?
Aspartam, kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1-metil ester olan bir tatlandırıcıdır. Bir dünya yiyecek ve içeceğin içinde bulunur, özellikle de diyet ya da 0 kalori kola gibi gazlı içeceklerde göze çarpar.
Bilinenin aksine aspartam aslında 0 kalori değildir. Gram başına 4 kalori barındırır. Ancak sofra şekerinden 200 kat daha tatlı olduğunu düşünürsek, yiyecek ve içecekleri tatlandırmak için gereken miktar o kadar cüzidir ki, “Sıfır Kalori” ya da “Kalori içermez” etiketlerini hak etmektedir.
Aspartamın üzerine neden bu kadar gidiliyor?
2005 yılında çok yüksek dozda aspartam verilen farelerde daha fazla lenfoma ve lösemi gözlenmiş. Tabii medya da durur mu, bunu hemen haber yapmış:
Hepiniz öleceksiniz, aspartam şeytandır kötüdür temalı haberlerin üzerine etrafa yayılan panik dalgasını siz düşünün. Fakat! Burası çokomelli…Her ne kadar aspartam tüketimi ve kanser riski arasında doza bağlı bir ilişki bulunmuş olsa da, deneyde farelere verilen aspartam miktarları kilogram cinsinden vücut ağırlıklarına bağlı olarak 4mg ile 5.000mg arasında değişmekteydi.
Bu rakamlar ne anlama geliyor, açıklamak istiyorum. Ortalama bir fare 400 gram (0,4kg) gelmektedir. Bu da fare başına 1.6 – 2000mg aspartam demek. Bir kutu diyet kolada aşağı yukarı 187mg aspartam mevcut. Yani kabaca günde 10 teneke kutu diyet kola demek…
Daha bitmedi, şimdi bunu insanlara uyarlayalım. 80kg olan bir insan için bu günde 2 ila 2139 teneke kutu diyet kola anlamına gelmektedir. EVET GÜNDE! 2000’den fazla kutu kola…
Devam ediyorum, FDA’nın belirlediği günlük kabul edilebilir aspartam limiti 50mg. 80 kilo olan bir birey için bu rakam günde 21 teneke kutu Diyet Kola demek…
Son nokta da, bizler fare değiliz… Bunu da belirtmem gerektiği düşünüyorum. Examine.com editörleri bu konuyu güzel açıklamış.“Her ne kadar insanlar ve kemirgenler bir takım metabolik benzerliklere sahip olsalar da, vücutlarımızın aspartamı ve benzer maddeleri işleme yöntemi farelerdekinden tamamen farklıdır.
Bu gerçek ışığında bir çok araştırmacı ve bilim insanı aspartamın fareler ve insanlar üzerindeki etkilerini kıyaslamanın doğru olmayacağına kanaat getirdi.”. Bu da kaynak.
Tabii ki dahası da var. 2002 yılında “Regulatory Toxicology and Pharmacology” isimli akademik gazetede çıkan “Aspartame: Review of Safety” isimli araştırmanın bulgularına göre aspartam yine aklanmış oluyor.
U.S. National Library of Medicine MEDLINE veritabanında yer alan ve aspartamı inceleyen 700’e yakın araştırma incelenmiş ve sonucunda da hemen hemen hepsinde aspartamın bir tehdit oluşturmadığı kanısına varılmış. Şu an 100’den fazla ülkede aspartam kullanımı hükümetler tarafından onaylı durumda.
2006 yılında Ulusal Kanser Enstitüsü yaşları ilerlemiş 500binden fazla yetişkinde kanser oranlarını incelemiş. Araştırma sonucunda aspartam kullananların, aspartam kullanmayanlara oranla daha fazla lenfoma, lösemi ya da beyin tümörü riski oluşmadığı ortaya çıkmış.
Son argüman da “Iyyyyyy, ama kimyasal alıyorsooon” cümlesine karşılık. Vücudumuza aspartam girdiğinde, vücudumuz bunu bileşenlerine ayırır, yani Aspartil, fenil alanin ve metil ester:
Aspartil ve fenil alanin çoğu protein içeren besinde kendiliğinden doğal halde bulunur. Hatta gereksiz bir bilgi paylaşayım, bazı besinlerde aspartamın içerdiği aspartil ve fenil alaninin kat ve kat fazlası bulunmakta
İnsanların asıl argümanı daha çok metanol üzerinden dönmekte. Vücudumuzda kanserojen bir madde olan formaldehite dönüştürse sıkıntı var. AMA, aspartam içerisinde tehlikeli derecenin yanına yaklaşmayacak kadar az metanol bulunmakta. Eklemem gerek, bazı meyve ve sebzeler metanol içermektedir.
Özet: Aspartam kötü değildir, bol bol su içmeye devam edin, ve çok da düşünmeyin.
